Kompetencje – jak nazwać to, w czym jesteśmy dobrzy

Artykuł, który czytasz, jest wstępem do rozważań na temat kompetencji przyszłości, których temat poruszę w kolejnym tekście na naszym blogu. Zanim jednak przejdziemy do omówienia tego, co liczyć się będzie za kilka czy kilkadziesiąt lat, skupmy się na tym, co ma znaczenie tu i teraz na rynku pracy.

Mam dla Ciebie małe ćwiczenie. Odpowiedz sobie na pytania:

• Jakie kompetencje posiadasz?
• Które z tych kompetencji są potrzebne na rynku pracy?
• Gdzie, w jaki sposób zdobywasz swoje kompetencje?
• W jaki sposób i jak szybko Twoje kompetencje ewoluują?
• W jaki sposób Twoje kompetencje dewaluują?
• Czy odczuwasz potrzebę nabywania nowych kompetencji? A może nie jest to potrzeba, ale wymóg rzeczywistości?

Chyba każdy z nas dostrzega, że raz nabyte kompetencje nie wystarczają na całe życie. Zawsze przychodzi taki moment, że czegoś nam brakuje, czegoś nie jesteśmy w stanie zrobić ani w pełni objąć rozumem. Dzieje się tak, ponieważ kompetencje wpisują się w pewien dynamizm, zmianę.

Kompetencja – co to jest?

Na portalu synonim.net znajdziemy ponad 100 synonimów słowa „kompetencja”, które ze względu na znaczenie podzielono na 11 kategorii.

Oto one:

1. Kompetencja w kontekście obeznania w temacie – np. doświadczenie, przygotowanie, warsztat, znajomość rzeczy;
2. Kompetencja jako łatwość wykonywania – np. talent, dar, dryg, smykałka, żyłka do czegoś;
3. Kompetencje w kontekście profesjonalizmu w danej dziedzinie – np. artyzm, maestria, perfekcja, znawstwo;
4. Kompetencja jako posiadanie danego wykształcenia – np. obeznanie, profesjonalizm, zorientowanie;
5. Kompetencje jako posiadanie umiejętności w danej czynności – np. doświadczenie, ocykaniem wykwalifikowanie;
6. Kompetencja w kontekście przygotowania zawodowego – np. biegłość, wprawa, wyrobienie, znajomość rzeczy;
7. Kompetencja jako cecha dobrego pracownika – np. kompetentność; odpowiedzialność;
8. Kompetencje jako zakres kompetencji – np. domena, dyscyplina, obszar, specjalizacja;
9. Kompetencje jako gruntowna znajomość fachu – np. fachowość, kwalifikacje, przygotowanie zawodowe, umiejętność;
10. Kompetencja w odniesieniu do posiadanej wiedzy na dany temat – np. opanowanie, orientowanie się, świadomość czegoś, zasób;
11. Kompetencje jako zakres uprawnień w danej dziedzinie – np. mandat, moc, prawo do czegoś, uprawnienia.

Pojęcie kompetencji wprowadził w 1959 roku Robert W. White, amerykański psycholog. Definiował on ją jako specyficzną umiejętność, przyczyniającą się do skutecznej i efektywnej interakcji z otoczeniem, która wpływa na zwiększenie wydajności pracy. (dr hab. Wojciech Welskop, „ Students’ social competences as a challenge of contemporary Education”.)

W kolejnych latach powstawały nowe, rozszerzone definicje kompetencji odpowiadające zarówno filozofii doświadczania jak i założeniom futuryzmu. Odnosiły się one do patrzenia w przyszłość, odrzucały przeszłość i tradycję. Jedna z metod uczenia się polegała na nauce przez doświadczenie. W modelu tym kompetencje ewoluują i zmieniają się wraz z rozwojem technologii.

Najbardziej rozpowszechniona definicja kompetencji tłumaczy, że jest to połączenie:

• wiedzy – teorii,
• doświadczeń – praktyki,
• umiejętności – uzdolnienia,
• postaw – umiejętności kognitywnych, osobowości, zainteresowania, zachowania, wyznawanych wartości.

Kompetencje na rynku pracy

Na pewno spotkałeś się także z popularnym rozróżnieniem kompetencji, które funkcjonuje w odniesieniu do rynku pracy. Powszechnie umiejętności dzieli się na:

• twarde – kwalifikacje zawodowe rozumiane jako zestaw konkretnej wiedzy i jasno określonych umiejętności wymaganych do realizacji zadań zawodowych, np. znajomość arkusza kalkulacyjnego Excel czy uprawnienia do spawania metodą MIG drutem proszkowym o rdzeniu topnikowym,
• miękkie – kompetencje personalne i społeczne (interpersonalne), które umożliwiają efektywne działanie i osiągnięcie lepszych rezultatów. Kompetencje miękkie mają moc sprawczą, są spoiwem dla teorii i praktyki. Możemy do nich zaliczyć np. dbanie o pozytywną atmosferę w zespole czy kreatywność.

Jak zatem możemy opisać „idealnego” specjalistę SEO? Jakimi kompetencjami twardymi i miękkimi powinien się odznaczać?

Przykład:
Kompetentny specjalista SEO to człowiek, który interesuje się obszarem marketingu internetowego, jest na bieżąco z trendami, posiada wiedzę z obszaru SEO i potrafi wykorzystać tę wiedzę w praktyce. W wyniku doświadczeń nabywa odpowiednich umiejętności, dzięki którym adekwatnie reaguje i odpowiada na potrzeby stale zmieniającego się rynku technologicznego.

Kompetencje są nierozerwalnie połączone z wdrażaniem poszczególnych czynności zarówno w życiu społecznym jak i zawodowym. Korzystając z kompetencji mamy na celu m.in.:

• poprawę stanu faktycznego,
• zwiększenie efektywności,
• ulepszenie działań etc.

W kontekście rynku pracy możemy przeanalizować kompetencje według zasady „im lepsze kompetencje, tym lepsza praca. Im lepsza praca, tym lepsze wynagrodzenie. Im lepsze wynagrodzenie tym lepsze życie”.

W tej zasadzie zamiast określenia „wyższe” celowo użyłam przymiotnika „lepsze”, ponieważ „wyższe” nie zawsze oznacza „lepsze”.

W przypadku rozwoju kariery i nabywaniu kompetencji przyszłości słowo „lepsze” jest równoznaczne z czymś adekwatnym do danej sytuacji. Jest bardziej „osobiste” i subiektywnie odpowiada potrzebom konkretnej osoby wykonującej określone zajęcie. Opiera się na jej potencjale, systemie wartości i motywacji.

Kompetentny, czyli jaki?

Mam nadzieję, że po lekturze tekstu będziesz umiał odpowiedzieć sobie, jakimi kompetencjami dysponujesz i jakie umiejętności są Ci potrzebne, abyś mógł wykonywać z powodzeniem swój zawód.

Pamiętaj także, że kompetencje nie są dane raz na zawsze. Powinniśmy je rozszerzać, zdobywać nowe umiejętności i przewidywać, jakie kompetencje będą nam potrzebne za jakiś czas. Ale o tym, czym są kompetencje przyszłości, dowiesz się w kolejnym tekście.

Justyna – Corporate Trainer, Career & Business Coach, autorka książki „Szukam Pracy! Znajdź pracę o której marzysz”. Wspiera Liderów w rozwoju kompetencji managerskich.